Cropto Buğday Token dünya parası haline gelir mi?

Dünyada bugün kullandığımız paralar her bir ülkeye ait tek bir merkezden üretilmekte ve tüm ülkelerin paraları tek merkezden üretilen dolar isimli para birimine endekslenmektedir. Doların arkasında ne altın ne de başka bir fiziksel meta var, dolar tamamen kendinden menkul bir para birimi. Doların değeri dünya üzerinde yaşayan insanların Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) gücüne ve ordusuna olan inancı sayesinde var; bunun dışında başka bir nesnel karşılığı yok. Dolayısıyla, eğer bir gün dünya üzerindeki insanların ABD’ye güveni azalırsa, Amerikan ordusunun veya Amerikan ekonomisinin sağlamlığına olan inancı sarsılırsa doların da değeri düşer ve altüst olur.

İlk paragrafta okuduğunuz doların değerinin düşmesi senaryosu size uzak bir ihtimal olarak görünüyorsa, bu sizin dünya olaylarını yakından takip etmediğiniz anlamına geliyor. Doların değerinin düşmesi ve onun yerini başka bir global para biriminin alması hiç de düşük olmayan bir ihtimal ve bunun gerçekleşmesi fazla uzak olmayan bir gelecekte mümkün olabilir.

Doların altına endeksli olmayan, kendinden menkul (yani arkasında bir varlık olmayan) bir para birimi olduğu gerçeği, sokaktaki insanların %90’ının bilmediği ve söyleseniz de inanmayacakları bir bilgi ama tamamen gerçek. 1971’den beri, yarım asırdır bu gerçekle yüz yüzeyiz. Bugün dünya konjonktüründe ortaya çıkan değişiklikler ile “de-dolarizasyon” tabir edilen hadise, yani doların tahtından olması gitgide yakınlaşmakta. BRICS ülkeleri adı verilen, başını Çin ve Rusya’nın çektiği beşli ülke grubuna geçen ay 6 yeni ülke daha katıldı. Bu 11 ülkenin oluşturduğu politik ve ekonomik birliğe katılmak isteyen aday ülke sayısı da 20’nin üzerinde. Bu arada, Global 20, ya da kısaca G-20 denilen en güçlü yirmi ekonominin oluşturduğu ülkeler grubu da artık çatırdamış durumda. Türkiye’miz de bu esaslı değişimler ve fay hattı kaymaları içinde kendi yerini bulmaya gayret ediyor, bakarsınız ileride biz de BRICS’e aday olduğumuzu açıklarız.

Doların tahtından indirilmesi durumunda onun yerine dünyada geçerli para haline hangi para birimi geçer diye soralım: İlk olarak aklınıza Çin para birimi yuan geliyordur, ne de olsa Çin dünyanın fabrikası durumunda. Oysa yuan da şu an dolara endeksli bir para ve dolar tahtından olursa yuan da ayakta kalamaz. Çin devletinin finans merkez yapısına 16 trilyon dolar borcu bulunuyor.

Peki ruble? Ruble, Rusya coğrafi olarak dünyanın en büyük ülkesi olsa da, güçlü bir silah teknolojisi ve sanayii olsa da nüfus ve ekonomik büyüklüğü ile doların tahtına geçmeye aday bir para birimi değil. Zaten o da yakın zamana kadar dolara endeksliydi. Ancak, eğer rublenin 2022 ortasında başlayan dolardan kopuş süreci kemale ererse, o zaman yeni bir alternatif dünya parası hayal etmeye başlayabiliriz, ama şu anda erken. Rusya henüz global merkez bankalarının merkezi Basel’den tam kopuşu gerçekleştirecek cesarette adımlar atamıyor. Oysa Rusya, dünyanın en büyük emtia ihracatçısı olarak yeni bir dünya parasını geleceğimiz için tasarlamaya aday olabilirdi.

Şimdi konuyu tam buraya getirmişken söylemem lazım, yeni para birimi tasarımı için emtiaya, yani metalara endeksli bir hayalim var. Bir emtia sepeti düşünüyorum: Petrol, doğalgaz ve buğday ana metalar olmak üzere, altın, gümüş ve paladyum da konulabilir bu sepete. Hatta kömür, mısır ve gübre de konulabilir, bu saydıklarımın hepsi emtia kategorisinde. Bunların arasında buğday ve diğer tahıllar Cropto markamız açısından büyük önem arz ediyor. Bunlar da sepete konulabilecek ticari mallar ve özellikle buğday fiyatları baskı altında. Şu anda dünyanın tahıl ambarı olan Rusya ve Ukrayna savaş halinde, Kazakistan’ın buğdayı da Hazar havzası dışına pek çıkamıyor. Kafkas köy ve kasabalarının halkının üretimi olan buğdayın tonu en yakın limana geldiğinde 120 dolardan satılıyor. Oysa aynı buğdayı gemiye yükleyebilirseniz ve Mısır’a kadar taşıtabilirseniz, ödeyeceğiniz navlun da dâhil 275 dolardan alıcısı var. Hadi navlun 55 dolar diyelim, 100 dolar kemiksiz kâr marjı var! Demek ki Rus köylüsü fena kazıklanıyor!

Oysa Cropto’nun yakın gelecek teknolojik vizyonunda olan bölgesel tarım ortak pazarını kurabilirsek, Türk çiftçisi de Rus çiftçisi de Ukrayna köylüsü de kripto para esaslı bir yatırım ortamına dâhil olabilir. Kendisini birkaç global tekelin sömürüsünden kurtarabilir. Bunun hemen ertesinde olacaklar daha da ilginç. Eğer tarım esaslı token yapısı hayal ettiğimiz gibi oluşabilirse o zaman yeni fiyat para birimlerinin üzerine oturacağı bir emtia basketinin de temeli atılmış olur. Ondan sonra iş, yukarıda saydığım diğer 5-6 emtiayı daha sisteme dâhil etmeye ve dünya pazarlarına alternatif hale gelecek, yeni, bölgesel emtia pazarlarını blokzincir ortamında açmaya kalır.

Umarım bu ufuklara Cropto olarak yelken açabiliriz. Hayali bizden, ortaya çıkarması Cropto’yu geleceğe taşıyacak gençlerimizden.

Cemil Şinasi Türün
Danışma Kurulu Başkanı
Cropto
Trademark of AgriFintech Finansal Teknolojiler A.Ş.